“25 NİSAN DÜNYA SITMA GÜNÜ”
25 Nisan, 2007 yılında Dünya Sağlık Asamblesinde üye
devletler tarafından “Dünya Sıtma Günü” olarak belirlenmiştir. Her yıl sıtma
hastalığının önlenmesi ve kontrolüne yönelik çalışmaların devamlılığına olan
ihtiyacı vurgulamak ve toplumun hastalık ile ilgili bilgilendirilmesini
sağlamak amacıyla dünya genelinde çeşitli etkinlikler düzenlenmektedir.
Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) halen dünya genelinde 3.2
milyar kişinin sıtma riski altında yaşadığını tahmin etmektedir. DSÖ verilerine
göre 2015 yılında 214 milyon sıtma vakası olmuş ve bunların çoğunluğu Afrika
kıtasının Sahra Çölü’nün altında kalan bölgede yaşayan 5 yaş altı çocuklar
olmak üzere tahminen 438.000’i sıtma hastalığı nedeniyle hayatını
kaybetmiştir.
Ülkemizde sıtma geçmişte yaygın görülen bir hastalık iken
yürütülen başarılı çalışmalar neticesinde son yıllarda görülme sıklığı
azalmıştır. Halen nüks, yurtdışı kaynaklı ve bu vakalara bağlı sıtma vakaları
tespit edilmektedir. Ancak ülkemizde sıtma etkenini nakleden anofel türlerinin
bulunması, iklim ve çevresel faktörler, büyük nüfus hareketleri, sıtma endemik
ülkelere seyahat edenlerin sayısının ve ticaret ilişkilerinin artması nedeniyle
yurtdışı kaynaklı sıtma vakalarında artış görülmektedir. Ayrıca düzensiz göçmenler,
ülkemizin sıtmanın yayılabileceği subtropikal bölgede yer alması ve iklim
değişikliği nedeniyle ortalama hava sıcaklıklarında gözlenen artışlar nedeniyle
sıtma riski halen devam ettiğinden Sıtma Eliminasyon Programı çerçevesinde
faaliyetlerimiz devam etmektedir. Yurt dışı kaynaklı vakalar nedeniyle
hastalığın ülkemizde yayılmasını önlemek son derece önemlidir.
Sıtma, enfekte dişi Anofel sivrisineklerinin sokmasıyla
insanlara bulaşan Plasmodium parazitlerinin neden olduğu bir hastalıktır. Gribe benzer
belirtilere yol açan ateşli, akut bir hastalıktır. Belirtiler, hastalık taşıyan
sivrisineğin sokmasından 7 ila 15 gün sonra ortaya çıkmakla beraber bulguların
daha uzun sürede ortaya çıkması da mümkündür. İlk belirtileri ateş, baş ağrısı,
üşüme ve kusmadır. Hastalığın, sıtma olarak tanımlanabilmesi zor olabilir.
P.falciparum türü sıtma 24 saat içinde tedavi edilmezse, hastalığın
şiddetlenmesine ve ölüme yol açacak derecede ilerleyebilir. Sıtmanın erken
teşhis edilmesi ve tedavisi, hastalığın süresini azaltır ve ölümlerin önüne
geçer.
Sıtmanın endemik olduğu bölgelerde insektisit emdirilmiş
cibinlikler, sıtma bulaş ihtimalinin en fazla olduğu gece vakitlerinde kişisel
koruma sağlayabilir. Bu, vücudun büyük bir kısmını örten giysiler ve açıkta
kalan yerlere sinek kovucu kullanımı da dahil olmak üzere sivrisinek
sokmalarına karşı diğer kişisel önlemlerle desteklenmelidir. Sinek kovucular,
ürün üzerindeki etikette yazan talimata göre uygulanmalıdır.
Sıtmanın önlenmesinde bir diğer yöntem korunma amaçlı
ilaç alınmasıdır. Sıtmanın yaygın görüldüğü ülkelere seyahat edenler,
hastalığın önüne geçebilen ilaçları kullanarak kendilerini koruyabilirler. İlaç
tercihi, seyahat edilen yere, vektörlere maruz kalma süresine, parazit direnç
durumuna, bulaşın seviyesine ve mevsimselliğine, kişinin yaşı ve gebe olma gibi
durumlara göre değişir. Ülkemizde korunma amaçlı sıtma ilaçları Bakanlığımızın
Türkiye Hudut ve Sahiller Sağlık Genel Müdürlüğü’ne bağlı Seyahat Sağlığı
Merkezlerinden ücretsiz olarak temin edilebilmektedir.